Binnen het bedrijf Talpa van John de Mol (de bedenker van ‘The Voice of Holland’) schijnt sprake te zijn van een angstcultuur. Dat komt nu naar buiten, nu de onveilige cultuur op de werkvloer bij het programma “The Voice” al de hele week in het nieuws is. Dit is een goed voorbeeld van wat we vaker hebben gezien. Een angstcultuur leidt per definitie tot reputatieschade. En daarmee tot afbreuk van de waarde van de organisatie.

Angst leidt tot blinde vlekken

Het is geen slimme strategie om een organisatie aan te sturen door middel van ‘angst’. Toch hebben veel bestuurders een blinde vlek over hun eigen manier van leidinggeven.
In mijn adviespraktijk van de afgelopen 15 jaar heb ik regelmatig zien gebeuren dat een organisatie grote reputatieschade opliep. Vrijwel altijd, omdat belangrijke signalen van buitenaf de bestuurskamers niet bereikten.

De CEO-disease

Vaak is de bestuursvoorzitter/CEO oprecht verrast ‘waarom is niemand naar mij toegekomen? Ik ben heel benaderbaar, bij mij staat de deur altijd open..’ .
Wat de directeur zelf vaak niet doorheeft is de ‘CEO-disease’, een term die ik leerde van Marilieke Engbers. Niet de CEO zelf, maar de mensen daaromheen veroorzaken deze ‘disease’, omdat ze niet durven te zeggen wat gezegd moet worden. Omdat ze de bestuurder geen weerwoord durven te geven. Omdat de gezonde checks&balances ontbreken. Omdat het ‘ongezegde’ niet op tafel komt.
De bestuurder wordt een alleenheerser, zonder door te hebben welke belangrijke signalen hij/zij mist. Als een keizer zonder kleren…

Modder komt van boven

Helder water stroomt van boven, maar modder dus ook. Een verziekte bestuurscultuur zonder tegenspraak, leidt tot afbreuk van waarden in de rest van de organisatie.
Wat daar de gevolgen van zijn, en hoeveel menselijk leed dat veroorzaakt, kunnen we nu allemaal van dichtbij zien bij het schandaal rond ‘The Voice of Holland’.

Verantwoordelijkheid nemen door zelfreflectie

Pas als de top van de organisatie dit inziet, verantwoordelijkheid neemt, aan zelfreflectie doet en de ‘checks & balances’ herstelt heeft de cultuurverandering een kans.
Dat noemen wij toekomstbestendig besturen. Dat je ruimte maakt voor het ‘ongezegde’ binnen de bestuurskamer. En dat is hard werken voor alle betrokkenen.

Maar de beloning is een evenwichtige bestuurscultuur, en daarmee een open en veilige cultuur binnen de organisatie.

Lees meer over ons programma Future Proof Governance.

Voordracht uitgesproken door Mildred Hofkes Op 18 december 2021 in de Grote of St.-Bavokerk aan de Grote Markt van Haarlem

Op uitnodiging van de Protestante Kerk Nederland (PKN) Diakonie Haarlem Centrum mocht Mildred Hofkes als oprichter van NieuwBestuur een voordacht houden tijdens Advent-zaterdag met als thema Broodbankactie ‘De hongerigen spijzigen’

Thema Voordracht ‘Voeding voor Leiders’

“Wees moedig in uw ongemak”

Vandaag komen wij hier samen op de Advent-zaterdag in de prachtige Grote of Sint Bavo kerk in het centrum van Haarlem, aan de sprookjesachtige mooie Grote Markt. Ik voel mij bijzonder vereerd dat ik hier, als Haarlemse, mag spreken en dat jullie zijn gekomen om naar mij te luisteren.

Ik wil de Diakonie en in het bijzonder ArieJan van der Schaaf bedanken voor deze eervolle uitnodiging.  En ik ben intens dankbaar dat ik in deze prachtige stad mag wonen, met mijn dierbare gezin.

De wereld in 2100

Een aantal weken geleden was mijn jongste dochter ziek. Zij lag met haar hoofd op mijn borst en ik kuste haar zachte haren. Morgen wordt ze 14 jaar, en ik realiseerde mij op dat moment dat ze in het jaar 2100 – 93 jaar zal zijn. De kans dat ze dat gaat halen is groot, maar in wat voor een wereld leeft ze dan? Hoe ziet haar wereld eruit in het jaar 2100?

Nog een paar dagen en dan vieren wij het kerstfeest van 2021. Vandaag op Advent zaterdag worden hier in de Grote Bavokerk broden verkocht en uitgedeeld aan de armen. Dat past bij het gedachtegoed van de kerstperiode, waarin wij omzien naar de anderen. Kerst is het feest van licht, van hoop en van de geboorte van Jezus op aarde. Kerst is de tijd van het verwelkomen van het nieuwe.

Het kerstverhaal van hoop voor leiders

We voeden elkaar in deze tijd met spijzen en met verhalen van hoop. Vandaag vertel ik jullie het kerstverhaal van hoop voor leiders:

Als we aan leiders denken, denken we waarschijnlijk aan onze politieke leiders in Den Haag of aan de bestuurders in de bestuurskamer. Maar vandaag wil ik graag uitnodigen om naar jezelf te kijken als leider. Iedereen is een leider, ook jullie allemaal zoals jullie hier vandaag samen zijn gekomen.

Van Groningen naar Amsterdam

Ik ben zelf ook een leider, van mijn eigen leven. Ik wil jullie daarin graag meenemen. Eind jaren 90 studeerde ik af aan de Rijksuniversiteit van Groningen op een onderzoeksmodel dat ik ontwikkelde voor Akzo Nobel.  Het lange termijn belang van mensen zoals de omwonenden van de fabriek, of de maatschappelijke organisaties ter bescherming van de Waddenzee, bracht ik samen met het korte termijn belang van Akzo Nobel om zoveel mogelijk financieel rendement te maken. Ik deed dat door de stemmen van 1200 mensen te verwerken in een dashboard. Zo kwam de stem van buiten binnen bij de bestuurders en werd hun besturingsdashboard verbreed. Naast de financiële cijfers kwam ook het draagvlak bij de mensen (de menselijke stem) op de bestuursagenda.

Na Groningen vertrok in naar Amsterdam en ging werken bij de Nationale Postcode Loterij, de loterij voor goede doelen voor mens en natuur. Daar kreeg ik de kans om bijzondere reizen te maken met goede doelen organisaties die zich inzetten voor armoedebestrijding en natuurbescherming. Ik leerde veel over de ongelijkheid op aarde en de manier hoe de natuur wordt leeggeroofd door mensen.

Alle stemmen gelden

Vanaf 2006 begon ik mijn eigen onderzoeksbureau hier in Haarlem met mijn eigen onderzoeksmodel, het ultieme model om juist de stemmen van buiten naar binnen te brengen in de bestuurskamers. Allen stemmen gelden.

De afgelopen 15 jaar heb ik door al die onderzoeken en die vele duizenden stemmen die wij gehoord hebben de kans gekregen om onder de motorkap te kijken van vele bedrijven, en daar zag ik dat vrijwel iedere organisatie (onbewust) werkt vanuit een roekeloos soort eigenbelang. Winst maken ten kosten van mens en natuur lijkt daarbij geoorloofd. We vertellen onszelf het verhaaltje dat veel financiële winst maken betekent dat je een succesvol bedrijf leidt. Maar hoe succesvol ben je als geen oog hebt voor maatschappelijke zorgen, zoals klimaatverandering en toenemende sociale ongelijkheid? Als je het belang van toekomstige generaties niet meeneemt in de besluitvorming van vandaag de dag? Hoe lang kunnen bedrijven nog ongestraft doorgaan met het uitputten van de schepping, van moeder aarde?

Het goede nieuws is dat de maatschappelijke bewustwording toeneemt. We weten dat het niet goed gaat. We weten dat we iets moeten doen, anders is er in 2100 geen leefbare aarde meer voor onze kinderen.

De mens in de wachtstand

De mens staat momenteel in de wachtstand, we wachten op het einde van de Corona-pandamie, we wachten op het begin van het Kabinet, we wachten op oplossingen voor het klimaat, we wachten op de oplossingen voor de sociale ongelijkheid, we wachten tot de toeslagenaffaire wordt opgelost, …. De mens staat collectief in wachtstand en blijft hopen op betere tijden….

Maar laten we eerlijk zijn, zijn wij niet allen ploeterende mensen die hopen tegen beter weten in dat onze leiders het voor ons gaan oplossen? Zijn wij de onderlinge verbinding niet langzaam aan het verliezen? Zijn we ieder teveel bezig met ons eigen belang?  Zijn wij verwoorden tot een groep individueel opererende groep mensen, die steeds banger worden omdat ons gemeenschappelijke verhaal verder afbrokkelt….

Moeder Aarde

Durven we nog werkelijk na te denken over de toestand van onze aarde, onze moederaarde. Hoe gaan wij, de kinderen, om met moeder aarde? Kijk eens hoe roekeloos wij haar hebben uitgeput. Als moeder aarde een moeder was, hoe zouden haar ogen schijnen en haar stem klinken als wij haar zouden vragen, kun je me vergeven?

Kun je ons nog vergeven en ons omgeven met je warmte, je wijsheid, je compassie en je liefde, zoals alleen een moeder dat kan?  Zal ze ons, haar kinderen, nog herkennen als ze ons diep in de ogen zal starten… en wij voor één keer niet wegkijken?

Het gemeenschappelijke plan; collectieve relatietherapie

Wat wij als maatschappij nodig hebben is een gemeenschappelijk plan, een gemeenschappelijk project waaraan wij samen kunnen werken, waar iedereen onderdeel van is. Zelf zie ik zie maar een weg naar hoop en verlichting, dat wij allen leider worden van ons eigen leven. Wij zullen zelf aan de bak moeten, zelf moedig durven te zijn in ons eigen ongemak, iedere dag weer.

Laten we als mensheid  samen in collectieve relatietherapie gaan, we gaan ons opnieuw leren verhouden tot elkaar, het oude transactionele denken laten we langzaam los.  We zullen ons kwestbaar gaan leren opstellen, ons leren verbinden aan elkaar, hulp leren vragen aan elkaar, elkaar vooruit helpen.

Echt luisteren naar elkaar

Kwestbaarheid is het tegenovergestelde van zwakte, er is veel moed voor nodig om onze ‘schijnbaar maakbare wereld” achter ons te laten en in het onbekende te stappen. Ons masker af te zetten en na te durven denken; ieder voor zich, wat wij nemen van en geven aan de maatschappij, wat wij nemen van en geven aan de natuur, en wat wij nemen van en geven aan moeder aarde, de schepping.

Kunnen we weer leren luisteren naar elkaar?

Eerst de ander begrijpen en dan pas zelf begrepen worden?

Kunnen we elkaar uitnodigen om te spreken, elkaars ideeën verkennen, elkaar verdiepen met goede vragen, uitdagen, prikkelen en in beweging zetten

Langzaam zien wij de collectieve verandering, de zorg voor elkaar en de schepping neemt toe. Onze hoop wordt groter, het nieuwe dient zich aan, is in wording, we voelen het, maar we zien het nog niet, de opwinding stijgt om onszelf en elkaar opnieuw te ontdekken. Om gezamenlijk een nieuwe gemeenschappelijke taal te ontwikkelen van verbondenheid en samenwerken.

“Wees allen moedig in Uw ongemak”

Als wij allen, leiders, de volle verantwoordelijkheid nemen voor de schepping en broeder- en zusterschap gaan voorleven. Laten we leren los te komen van het transactionele denken en leidinggeven en begrijpen wat de waarde is van relationeel verbonden zijn. We komen als mensen uiteindelijk allemaal voort uit dezelfde oerbron van liefde.

De aarde heeft veel wijzen vrouwen en mannen nodig die onze jongeren voor gaan en hen inwijden in de kern van het samenleven en zorgen voor elkaar. Hen leren de valkuilen te vermijden van het transactioneledenken, van ieder voor zich, van afgesplitst leven dat voorkomt uit angst. En de jongeren te leren dat hun stem er toe doet, hun zorgen de zorgen van ons allen zijn. Hun dromen.. onze dromen zijn. Hen te leren wat het betekent om onderling verbonden te zijn.

De Future Leaders 

Maar misschien kijken wij wel verkeerd. En zijn het juist de jongeren die ons kunnen leren wat het betekent om verbonden te zijn, het is hun toekomst, maar voor dit stuk zijn zij het heden, want zij leiden ons volwassenen in het maken van de toekomst, zij leren het ons iedere dag. De Future Leaders.

Alleen wijzelf kunnen hoop bieden voor de aarde, de toekomst kan bestaan uit een nieuwe werkelijkheid die vandaag de dag door ons allemaal verbeeld wordt, en het is in essentie dat wij allen deel uitmaken van dat masterplan.

In deze hoop zijn wij gered!

Ik wil graag eindigen met de woorden van Paulus:

“In deze hoop zijn wij gered. Als we echter zien waarop we werkelijk hopen, zou het geen hoop meer zijn. Wie hoopt er nog op wat hij al kan zien? Maar als wij blijven hopen op wat nog niet zichtbaar is, blijven wij in afwachting daarvan volharden….”

Wees allen moedig is Uw ongemak

Ik heb gesproken

Dank u wel!

Mildred HofkeS

Mildred Hofkes (links) en Nikki Trip (rechts)

Beluister de podcast:

Reputatie wordt in de bestuurskamer van bedrijven en beleggingsinstellingen vaak alleen vanuit het perspectief van risicomanagement bekeken. Maar dat is een gemiste kans. Besluiten en beleid zouden juist gedragen moeten worden vanuit stakeholders in brede zin.

Dat vindt Mildred Hofkes (foto), van het gelijknamige Bureau Hofkes. Ze spreekt met Nikki Trip in het kader van de podcast serie “Expeditie Toekomst” van Fondsnieuws. Volgens Hofkes is de huidige generatie bestuurders vooral gericht op het binnenhalen en analyseren van data uit de eigen organisatie.

Dat zijn verticaal georganiseerde bedrijven, waarin men in de bestuurskamer dezelfde, gevestigde taal spreekt. Kortom, een monocultuur met weinig diversiteit, waar jongeren geen toegang toe hebben, vertelt Hofkes in de podcast.

Zij doet sinds 2008 onderzoek naar de kwaliteit van bestuur. Daaruit blijkt dat veel bedrijven worden aangestuurd met verouderde governance modellen vanuit een gesloten bestuurscultuur met weinig zuurstof van buitenaf. Zo ontbreken op het dashboard van de bestuurders kerngegevens over maatschappelijke thema’s als inclusiviteit, C02-uitstoot of verduurzaming. Binnen het bestuur is sprake van een monocultuur en een gebrekkige ‘cognitieve’ diversiteit. De jongere generaties worden er nauwelijks of niet gehoord, oordeelt Hofkes.

Deze verouderde governance modellen kunnen volgens haar de slag naar verduurzaming en innovatie doorgaans niet maken, omdat ze daarvoor niet zijn toegerust. Bestuurskamers reageren te traag, zijn onvoldoende wendbaar en lopen het gevaar van reputatieschade door het missen van relevante signalen van buitenaf.

Om dit risico te ondervangen zou het volgens Hofkes goed zijn dat iedere organisatie tenminste 1 bestuurder en 1 jong talent in het bestuur opneemt. Hierdoor zouden bedrijven volgens haar binnen één jaar toekomstbestendig bestuurd kunnen worden. Bestuurders zouden zich dan vooral moeten openstellen voor de gedachten en inzichten van de jongere generatie.

Hofkes stelt dat het hoognodig is dat jongeren – de toekomstige leiders die bij voorbeeld bij uitstek met de gevolgen van klimaatverandering en extreem kunnen worden geconfronteerd – toegang krijgen tot de boardrooms van bedrijven en financiële instellingen. Daartoe is echter een horizontaal model nodig, dat gericht is op stakeholders waarde in plaats van uitsluitend op aandeelhouderswaarde, aldus Hofkes in de podcast. Zij richtte in 2010 onder meer het platform Nieuwbestuur op, dat gericht is op een future proof governance.

Hofkes denkt dat de klimaatzaak van Milieudefensie tegen Shell duidelijk maakt dat toekomstbestendig besturen geen morele gunst is, maar bittere noodzaak voor de bedrijfscontinuïteit en de risicobeheersing van ieder bedrijf. Elke organisatie zal een aantoonbare bijdrage moeten leveren aan de verduurzaming van onze economie en het verbeteren van het maatschappelijk draagvlak (ESG), stelt zij.

Dit artikel is voor het eerst verschenen op fondsnieuws.nl.