De energietransitie wordt wreed en het wordt ploeteren!

Luister hier naar de Podcast de Bestuurswende  #4 Met Kees Vendrik voorzitter Nationaal Klimaat Platform

Hoe gaan we met het veranderende klimaat om? En wat betekent dit voor onze economie, onze samenleving en voor onze parlementaire democratie?

Deze week publiceerde het KNMI de mogelijke klimaatscenario’s voor het toekomstige klimaat binnen Nederland. De klimaatscenario’s zijn een vertaling van de wereldwijde klimaatprojecties van het IPCC (Het klimaatpanel van de Verenigde Naties) naar de Nederlandse realiteit. Volgens het KNMI worden de Nederlandse zomers droger en de winters natter. En dit is nog maar het begin van wat ons te wachten staat zo waarschuwt het KNMI. Als we de wereldwijde opwarming van de aarde niet onder controle krijgen, door het fors naar beneden brengen van de CO2 uitstoot, krijgen we rond 2100 in Nederland te maken met extreem droge zomers en een zeespiegelstijging tussen de 1 en de 2,5 meter.

Het beest in de bek kijken
Wat staat ons te wachten en hoe kunnen we ons erop voor bereiden? En welke rol speelt toekomstbestendig leiderschap daarbij? Ik besprak het met Kees Vendrik in onze podcastreeks ‘De Bestuurswende’, waarin ik het eerlijke gesprek aanga met bestuurders aan de keukentafel van het vegan restaurant Mama Gaia in Haarlem. Kees Vendrik is politicus en econoom, en op dit moment voorzitter van het Nederlands Klimaat Platform, dat de energietransitie aanjaagt met als doel om zo snel mogelijk van Nederland een CO2 neutraal land te maken. Ik sprak met hem over de politieke dilemma’s en de bestuurlijke besluitvorming rondom het versnellen van de energietransitie.

Het wordt wreed en het wordt ploeteren
In ons interessante gesprek zoeken we samen naar taal en woorden om te duiden wat we moeten doen. Al snel wordt het me duidelijk; het wordt wreed en het wordt ploeteren. Voor ons allemaal. Want een dergelijke impactvolle transitie inzetten zonder slag of stoot gaat niet. Ik heb veel geleerd van het verhelderende gesprek met Kees Vendrik. Door zijn jarenlange ervaring binnen de politiek en binnen de financiële sector biedt hij een genuanceerde blik op de toekomst van Nederland. Dit gesprek lijkt me bovendien verplichte kost voor iedere stemgerechtigde, die voor de verkiezingen van 22 november wil begrijpen hoe de achterkant van onze parlementaire democratie functioneert onder toenemende druk.

Een heldere kijk op de energietransitie door de jaren heen
Kees kijkt met mij terug naar zijn tijd als Tweede Kamerlid (van 1998 – 2010) en daarbij naar de achterkant van de besluitvorming rond de bankencrisis van 2008 toen het Kabinet noodgedwongen ‘illegaal’ een aantal financiële miljardeninjecties in bankbalansen moest doen met publiek geld. We kijken ook naar zijn tijd als Eerste Kamerlid (“een matig functionerend orgaan”, naar zijn tijd bij de Rekenkamer (“de kern van onze parlementaire democratie ligt bij het budgetrecht en de juiste bestedingen zoals opgeschreven in de miljoenennota”). Maar Vendrik is ook hoofdeconoom geweest van Triodos Bank. In het gesprek biedt hij ons door zijn ervaringen een brede en heldere blik op onze economie in transitie.

Mildheid naar de fossiele industrie
Zo stelt hij dat we met enige mildheid moeten leren kijken naar de grote fossiele CO2 uitstoters. Want zo stelt Vendrik “de transitie is een wreed avontuur, omdat we pijn gaan veroorzaken in sectoren die niet meer mee kunnen in een duurzame toekomst, we gaan echt afscheid nemen van bepaalde processen en bepaalde gewoontes. Daar zit kapitaal, daar zit werkgeverschap, het is niet zomaar even ‘de vervuiler betaalt’ daar komt een hele wereld achter vandaan… “

Politieke urgentie
We bespreken ook wat de consequenties zijn van gebrek aan politieke urgentie en waarom de Eerste Kamer nauwelijks toegevoegde waarde heeft bij het versnellen van de energietransitie. Of waarom de Rekenkamer nu niet goed toegerust is om te controleren of ons belastinggeld ook daadwerkelijk aan ‘het goede’ wordt besteed. Ons persoonlijke gesprek komt wellicht iets wat traag op gang en is in het begin zeer feitelijk, maar dat is allemaal nodig om later te kunnen versnellen naar een hoopvol en inhoudelijk sterk slotakkoord. Dus luister vooral het gehele gesprek uit!

Veel luisterplezier!

Het eerlijk gesprek aan de keukentafel met topman Feike Sijbesma.

Grote (internationale) bedrijven liggen in Nederland onder vuur nu blijkt dat fossiele subsidies en belastingvoordelen bestuurders teveel uit de ‘de wind’ houden. Rond Prinsjesdag werd bekend dat het gaat om subsidies tussen de 40 en 46 miljard euro per jaar. Een astronomisch bedrag waarvan velen (politiek, bedrijfsleven, maatschappelijke organisaties) vinden dat dit niet past in een tijd dat de economie broodnodig moet verduurzamen. Hoe vernieuwend zijn de Nederlandse bestuurskamers?  Wat zegt dit over de bestuurscultuur? En hoe kijkt een topman als Feike Sijbesma hiernaar? Luister in de postcast serie ‘De Bestuurswende‘ naar het eerlijke gesprek aan de keukentafel tussen Feike Sijbesma en Mildred Hofkes.

Gepamperende bestuurskamers
Deze maand publiceerde de WRR (De wetenschappelijke Raad voor het regeringsbeleid) het rapport ‘Goede Zaken, naar een grotere maatschappelijke bijdrage van ondernemingen’.  Volgens de WRR zijn grote bedrijven en industrieën te lang ‘gepamperd’ met subsidies en belastingvoordelen door de Nederlandse overheid. Dat maakt bestuurders afwachtend en belemmert vernieuwing. Maatschappelijke oplossingen worden zo niet tot de kern van het bedrijfsmodel van ondernemingen gemaakt. De WRR pleit daarom voor een omslag in het bedrijvenbeleid: van pamperen naar uitdagen en motiveren.

De stem van binnenuit de bestuurskamer
Hoogtijd om hierover het eerlijke gesprek te voeren met Feike Sijbesma. Sijbesma is bekend als oud-DSM topman, en als voorzitter van de Raad van Commissarissen (RvC) van Philips. Hij is daarnaast lid van de RvC van Unilever en adviseur van onder meer The Oceans Cleanup. Tevens is Sijbesma internationaal zeer actief onder meer voor de VN op het gebied van klimaatadaptatie en voeding. In 2018 werd Sijbesma benoemd door de Volkskrant tot meest invloedrijke Nederlandse bestuurder. Het Internationale zakenblad Forbes omschreef Feike Sijbesma als een van ‘world’s greatest leaders’.

– Wat ziet Feike Sijbesma veranderen aan de Nederlandse bestuurscultuur?
– Waarom vindt Sijbesma het moeilijk als Nederlandse bedrijven zich verschuilen achter buitenlandse concurrenten?
– Waar herkent hij toekomstbestendig leiderschap aan?
– En wat is het belang van taal in de bestuurskamer? 

Het eerlijke gesprek
De gesprekken in de podcastserie ‘De Bestuurswende’  worden 1-op1 gevoerd aan de keukentafel van het Restaurant Mama Gaia (Moeder Aarde) in Haarlem en worden in één take opgenomen. Je hoort het authentieke gesprek zoals het plaatsvond tussen Mildred en haar gast, zonder dat er achteraf nog in geknipt is of zaken zijn weggelaten.

Luister hier het hele gesprek tussen Feike Sijbesma en Mildred Hofkes

Nederland ‘snakt’ naar bestuurlijke vernieuwing, maar wat betekent dat eigenlijk ?

Mildred Hofkes is onderzoeker en publicist, eigenaar en directeur van Bureau Hofkes Stakeholder Research & Management (BHRM) en oprichter van het platform NieuwBestuur. Met haar bureau maakt Hofkes zich sterk voor ‘toekomstbestendig besturen’ middels stakeholder- en reputatieonderzoeken. Haar motto is’ helder water stroomt van boven’. Volg Mildred Hofkes haar zoektocht naar ‘goed bestuur’ via Linkedin.

Essay Mildred Hofkes,

Haarlem 6 september 2023

Het is opvallend dat sinds de val van het Kabinet Rutte IV en de daaropvolgende exodus van bewindslieden en kamerleden, de columns, talkshowtafels en maatschappelijke debatten gevuld worden met het thema ‘bestuurlijke vernieuwing’. Blijkbaar snakken veel mensen naar een wezenlijke verandering van de Nederlandse bestuurscultuur. Maar wat betekent dat nu werkelijk bestuurlijke vernieuwing? Betekent dat dat je vooral blij bent dat het ‘oude’ voorbij is en dat we dat achter ons kunnen laten? Of betekent het dat je verlangt naar een nieuwe frisse toon aan de top? En hoe ziet dat ‘nieuwe leiderschap’ er dan uit? In dit essay neem ik de lezer mee in mijn persoonlijke zoektocht naar de definitie van ‘goed bestuur’ en waar we dat als maatschappij aan kunnen herkennen. Want de manier hoe ons land, maar ook onze bedrijven en instellingen, bestuurd worden is een keuze. Niet een natuurverschijnsel. En daar kunnen wij allemaal invloed op uitoefenen.

Wat is goed bestuur?

Met deze vraag houd ik mij al 17 jaar bezig. Of eigenlijk al meer dan 25 jaar, want ik ben op het onderwerp ‘bestuurlijke vernieuwing’ afgestudeerd in 1997 aan de Rijksuniversiteit Groningen. Mijn afstudeerscriptie voor de studie Communicatiekunde ging over de vraag hoe organisaties ‘de stemmen van buiten naar binnen’ kunnen halen en daar naar kunnen luisteren. Na mij studie ging ik werken als hoofd Communicatie bij de Nationale Postcode Loterij, de grootste goede doelen-loterij van Nederland. Meer dan 3 miljoen huishoudens spelen mee met deze loterij. Ik leerde veel over hoe je als organisatie een (positieve) beweging op gang kan brengen, door deelnemers, maar ook goede doelen organisaties, te verbinden en onderdeel te laten zijn van iets groots met veel positieve impact op mens en natuur. Voor mijn werk bezocht ik verschillende (internationale) projecten van organisaties als het Rode Kruis, Artsen Zonder Grenzen, Greenpeace, SoS Kinderdorpen, Vluchtelingenwerk en natuurprojecten van het Wereld Natuur fonds en van Milieudefensie. Daar leerden ik ook voor het eerst wat klimaatverandering is, wat dierenwelzijn betekent, hoe sociale ongelijkheid werkt, wat echte armoede betekent en wat de diepere oorzaak is achter grote migratiestromen.

Goede reputatie

In 2006 besloot ik om voor mijzelf te beginnen en startte een bureau in stakeholders- en reputatieonderzoek. Ik gebruikte het model van mijn afstudeerscriptie als uitgangspunt, stofte het af en zette het in de markt als ‘De Reputatiebarometer’. Inmiddels heb ik de afgelopen 17 jaar, samen met mijn team, vele stakeholder- en reputatieonderzoeken uitgevoerd bij bedrijven, overheidsinstellingen en maatschappelijke organisaties zoals scholen, zorginstellingen en ziekenhuizen. Steeds brachten we ‘de blik van buiten naar binnen’ bij organisaties door stakeholders telefonisch te interviewen. Bij stakeholders kun je denken aan iedereen die een belang heeft bij de betreffende organisatie; zoals klanten, studenten, leveranciers, samenwerkingspartners, overheden en maatschappelijke instellingen. Doordat we de onderzoeken altijd telefonisch uitvoeren, horen we letterlijk de stemmen van buiten en de taal en de betekenis daarachter. Al die verschillende perspectieven, taal en vooral emoties proberen we te vertalen voor het bestuur van de desbetreffende organisatie. Het onderzoek geeft bestuurders vrijwel altijd nieuwe inzichten in de blinde vlekken van de eigen organisatie. Ik leer er zelf ook veel van over de betekenis van ‘goed bestuur’. Want organisaties die goed worden bestuurd, hebben veel draagvlak en een goede reputatie onder hun stakeholders. Bovendien willen mensen graag werken bij een goed geleide organisatie met een sterke reputatie en is het verloop meestal laag. Je herkent een goed geleide organisatie aan de ‘vitale toekomst energie’, omdat er veel jonge mensen (willen) werken.

De kwaliteit van besluitvorming

Ik leerde door de jaren heen steeds dieper te kijken naar de kern van ‘goed bestuur’. Ieder samenwerkingsverband (binnen bedrijven maar ook binnen de politiek) is gebaat bij het goed inrichten van de ‘governance’, oftewel het centrale besluitvormingsorgaan van de organisatie. Goed bestuur gaat in de kern om de kwaliteit van de besluitvorming. Dat betekent dat je nadenkt over wie de besluiten neemt (wie zitten er aan tafel). Je kijkt ook vanuit welke intentie en met welk mandaat deze bestuurders besluiten nemen. Hoe vrij kunnen zij beslissen over ‘het goede’? Daarnaast kijk je naar hoe de besluiten worden genomen, op basis van welke informatie en wat is de kwaliteit van de informatie/bronnen. Wordt bij de besluitvorming bijvoorbeeld rekening gehouden met de ‘stemmen van buiten’, zijn die goed gehoord? Inmiddels weten we van de kindertoeslagenaffaire en de aardgaswinning in Groningen wat er gebeurt als je de stemmen ‘van buiten’. negeert. Als je besluiten neemt over belanghebbenden zonder de stemmen van deze belanghebbenden te horen en mee te nemen in de besluitvorming, dan kan dat leiden tot desastreuze gevolgen.

Macht en tegenmacht

Bij ‘goed bestuur’ kijkt je ook naar hoe macht en de tegenmacht is georganiseerd; zijn er genoeg ‘checks’ en ‘balances’ of opereert het bestuur als een ‘alleenheerser’? Je kijkt tevens naar hoe transparant er over besluiten wordt gecommuniceerd. Is bijvoorbeeld voor alle betrokkenen duidelijk waarom het besluit genomen is en wat de overwegingen waren? Ook kijk je naar welke blinden vlekken het bestuur heeft (want ieder bestuur heeft blinde vlekken, net als ieder mens!). Een blinde vlek is positief of negatief gedrag dat je zelf niet kan waarnemen, maar de buitenwereld des te beter. Daarom heb je altijd de buitenwereld nodig om als bestuur je eigen blinde vlekken te ontdekken (bijvoorbeeld door reputatieonderzoek of door stakeholders-onderzoek). Ook wil je bij ‘goed bestuur’ weten welke effect de besluitvorming van jouw organisatie heeft op de buitenwereld, dus blijf je dat toetsen in een open stakeholderdialoog.

Wisseling van de macht

In 2009 schreef ik een boek getiteld ‘Wisseling van de macht, oplossingen voor de nieuwe bestuurder’. Aanleiding was de val van de zakenbank Lehman Brothers op 15 sept 2008, dat de start vormde van een ongekende wereldwijde financiële crisis. Ook binnen Nederland belandde de reële economie direct in de gevarenzone, doordat grote systeembanken als ABN Amro, ING en Rabobank onderuit dreigden te gaan. De Nederlandse overheid werd toen gedwongen om met enorme bedragen publiekgeld (rond de 22 miljard euro), de (private) financiële sector overeind te houden. De vraag ‘wat is goed bestuur en waar herkennen we dat aan’ was in die tijd uiterst actueel. Want hoe werkt macht en tegenmacht? Hoe komen dergelijke invloedrijke besluiten tot stand? In hoeverre wordt er rekening gehouden met de belangen van alle belanghebbenden? En hoe transparant is er vervolgens gecommuniceerd over de besluitvorming?

Inzicht in de toon aan de top binnen Nederland

Ik besloot om me (als burger) te gaan verdiepen in hoe bestuurskamers werken, wie daar zitten en hoe besluiten tot stand komen. Wat was er precies gebeurd binnen de financiële sector, maar ook breder, hoe heeft het zo ver kunnen komen dat wanbestuur binnen de financiële sector leidt tot een mondiale wereldcrisis? Hoe kon het zijn dat de private financiële sector overeind werd gehouden met belastinggeld, terwijl de ‘gewone mensen’ in een diepe recessie terecht kwamen als gevolg van het slechte bestuur binnen diezelfde financiële sector? Samen met de Volkskrant deed ik in 2009 ons eerste onderzoek naar ‘de toon aan de top’ onder de 200 meest invloedrijke bestuurders/politici/toezichthouders van Nederland naar de definitie van ‘goed bestuur’. Er deden 80 topbestuurders mee. Het telefonische onderzoek werd uitgevoerd met behoud van anonimiteit en de bestuurders spraken openhartig over de valkuilen binnen de bestuurskamer. Dit onderzoek hebben we vervolgens nog een aantal keer herhaald, in 2014, 2018 en 2022. De resultaten gaven mij zeer waardevolle inzichten in de ‘blinde vlekken’ die optreden binnen bestuurskamers. Mijn belangrijkste les? Bestuurders zitten ‘gevangen’ in een verticaal besturingssysteem, waar primair financiële informatiestromen leidend zijn. Meer informatie staat er nauwelijks op het besturingsdashboard. De stemmen van de stakeholders, de toekomstige generaties, het klimaat, de natuur en de maatschappij doen niet mee bij de besluitvorming. Het is alsof je als bestuurder door een rietje naar de werkelijkheid kijkt, je ziet vooral een heleboel dingen niet.

De stem van de toekomst

Wat vrijwel altijd ontbreekt binnen ieder besluitvormingsproces is de stem van jonge mensen. Jonge mensen (onder de 30) zijn nauwelijks vertegenwoordigd in zittend besturen, de gemiddelde leeftijd is 55 plus en de meeste bestuurders zijn man.  Sinds 2010 heb ik daarom het platform NieuwBestuur opgericht voor toekomstbestendige besluitvorming. Want in mijn ogen kan het niet zo zijn dat de zittende bestuurders beslissingen nemen over de toekomst, zonder dat de ‘stem van de toekomst’ daarbij gehoord is. Dat heet ‘generatiegerechtigheid’. Zeker in een tijd dat klimaatverandering, de opwarming van de aarde en de afnemende biodiversiteit grote gevolgen gaat hebben voor al het leven op aarde.

Future Proof Governance

Vanuit het platform nieuwbestuur hebben we de afgelopen 10 jaar 6 x landelijke congressen georganiseerd voor bestuurders en Future Leaders (publiek, privaat, overheid). Onder de naam ‘Dutch Circular Leadership’ onderzochten we steeds in samenspraak met alle deelnemers wat toekomstbestendig besturen is. Tijdens deze congressen zijn we begonnen om jonge mensen letterlijk een stem te geven, in de vorm van een Future Leaders (YoungBoard) als slijpsteen van de huidige bestuurders. Al deze kennis en kunde heeft er uiteindelijk toe geleid dat ik samen met mijn team van onderzoekers, wetenschappers, bestuurders en de toekomstige generaties Future leaders een nieuw bestuursmodel heb ontwikkeld onder de naam ‘future proof governance ’. Dit toekomstbestendige bestuursmodel focust zich op zorgvuldige horizontale besluitvorming, waarbij verbinding met en draagvlak onder belanghebbenden en de toekomstige generaties centraal staat.

Toekomstbestendig bestuur

Het is mijn stellige overtuiging dat we de grote maatschappelijke vraagstukken zoals klimaatverandering, stikstofcrisis, het landbouwakkoord, biodiversiteit, sociale ongelijkheid en herstel van vertrouwen in de overheid en het bedrijfsleven alleen maar kunnen oplossen als we onze manier van besluitvorming (‘governance’) weten aan te passen. Eerlijker, transparanter en met de inbreng van meer mensen en groepen die nu vaak niet gehoord worden.

Onze mooie Nederland, alle huidige inwoners en de toekomstige inwoners, maar ook bedrijven en overheidsinstellingen verdienen het om goed bestuurd te worden. Toekomstbestendig besturen lijkt een moeilijk, taai en ‘saai’ onderwerp, en toch geloof ik dat we er met z’n allen doorheen moeten om Nederland gidsland te laten zijn in ‘goed bestuur’.

En ons land kan dit, het zit in ons Nederlandse DNA. Wij zijn het land van met z’n allen samenwerken achter de dijken tegen het water. Wij zijn het land van het Rijnlands denken en wij zijn het land van directe communicatie en transparantie. Wij kunnen dit!

Mildred Hofkes is onderzoeker en publicist, eigenaar en directeur van Bureau Hofkes Stakeholder Research & Management (BHRM) en oprichter van het platform NieuwBestuur. Met haar bureau maakt Hofkes zich sterk voor ‘toekomstbestendig besturen’ middels stakeholder- en reputatieonderzoeken. Haar motto is’ helder water stroomt van boven’. Volg Mildred Hofkes haar zoektocht naar ‘goed bestuur’ via Linkedin.

De gelijkwaardige dialoog tussen YoungBoard en Current Board is Future Proof Governance NieuwBestuur

Hoe ontwikkel je een toekomstbestendige organisatie? Met het Future Proof Governance programma

Hoe ontwikkel je een toekomstbestendige organisatie?

Met het Future Proof Governance programma van NieuwBestuur.  Met als vast onderdeel het installeren van een #YoungBoard, als stem van de toekomst! En hoe weet je dat dit programma succesvol is? Als organisaties er zelf over vertellen, zoals Port of Amsterdam doet op het wereldwijde platform voor duurzame havens (WPAP).

Op dit wereldwijde platform delen internationale havens hun goede duurzame voorbeelden. Port of Amsterdam vertelt op dit platform in hun eigen taal hoe het Future Proof Governance programma hen geholpen heeft met het verrijken van de besluitvorming. Ze vertellen welke plek de YoungBoard inneemt in de governance en hoe het programma de directie heeft geholpen om uit hun vaste patronen te komen. Bekijk hier filmpje op het internationale WPAP-platform voor het Nederlandse voorbeeld van toekomstbestendig besturen.

Future Proof Goverance BY Dutch Design!

Wereldwijd is Future Proof Governance een uniek Nederlands programma ontworpen naar Nederlands model. Nederlanders zijn van nature gewend aan het rijnlandmodel van stakeholderoverleg en we kunnen goed polderen. Wij zijn ook het land waar we wereldwijd als eerste werken met een officele YoungBoard die aantoonbaar positieve impact heeft middels het Future Proof Governance programma op de besluitvorming van organisaties. Een belangrijk succesmodel voor toekomstbestendige besluitvorming waarbij de huidige leiders hun besluitvorming verrijken met het ‘ongezegde’ in de vorm van de stem van de maatschappij, de stem van buiten/stakeholders en de stem van de toekomst (YoungBoard).

 

Kom op 26 september naar de kennismakingsbijeenkomst

Heeft jullie organisatie ook behoefte aan het meer flexibiliteit en aanpassingsvermogen? Willen jullie je besluitvorming ook toekomstbestendiger maken? Willen jullie, naast positieve  financiële resultaten, ook positieve ecologische, sociale en maatschappelijke impact?

Willen jullie ook nieuwe perspectieven in de bestuurskamer?

Dan hebben jullie genoeg redenen om te starten met het Future Proof Governance programma.

Kom op 26 september 2023 om 15.00 uur naar de kennismakingsbijeenkomst voor Current en Future Leaders

HIER INSCHRIJVEN 

‘future proof’ YoungBoard geslaagd bij Port of Amsterdam

25 april 2023

Begin 2022 startte NieuwBestuur samen met Port of Amsterdam het Future Proof Governance programma. Met dit programma zette de Port of Amsterdam de eerste stappen met het ontwikkelen een #YoungBoard. Dat is een groep jonge werknemers die als slijpsteen functioneren voor toekomstbestendige besluitvorming.

Het ‘ongezegde’ van de YoungBoard én de Raad van Bestuur  
NieuwBestuur trainden zowel de YoungBoard als de Raad van Bestuur in het ‘ongezegde’. Welke stemmen worden niet gehoord in de besluitvorming? Hoe verhouden kortetermijn-belangen zich tot lange termijn klimaatdoelstellingen? Hoe geef je als organisatie ‘een stem aan de toekomst’ en invulling aan de #generatietoets? En hoe maak je als organisatie ruimte voor de stemmen van buiten? Van de stakeholders, de maatschappij, de natuur?

We waren nog maar net op weg met het programma, toen de oorlog uitbrak in Oekraïne. Deze oorlog had een directe impact op de haven van Amsterdam. Toch bleef het Future Proof Governance programma overeind, en bleef de Port of Amsterdam ruimte maken voor het lange termijn perspectief.

Met dit programma betrekken we de jonge generatie binnen de organisatie in bestuurlijke en besluitvormingsprocessen.” 

Jaarverslag Port of Amsterdam 2022
Vandaag brengt Port of Amsterdam hun jaarverslag 2022 uit met daarin ruime aandacht voor de YoungBoard. In het persbericht stelt Koen Overtoom, CEO Port of Amsterdam: “We kijken terug op het jaar waarin de Zeesluis IJmuiden werd geopend, die onze positie als duurzame energiehaven van de toekomst stevig borgt. Toekomstbestendigheid is ook het doel voor het starten van het Future Proof Governance programma waar de Young Board, een orgaan bestaande uit jonge collega’s, deel van uitmaakt. Met dit programma betrekken we de jonge generatie binnen de organisatie in bestuurlijke en besluitvormingsprocessen.” 

Ruimte voor de YoungBoard
In het voorwoord van het jaarverslag 2022 komt de YoungBoard van Port of Amsterdam zelf ook aan het woord. “De YoungBoard vertegenwoordigt de stem van de volgende generaties en staat voor het perspectief van de toekomst. Onze generatie moet naar de lange termijn kijken en daar vol mee bezig zijn. Het gaat om onze toekomst. Vanuit dat perspectief hebben we de directie meerdere keren een spiegel voorgehouden in 2022. Nemen we het juiste besluit voor de toekomst? Voegen onze activiteiten waarde toe? Hoe blijven we als organisatie veerkrachtig en sterk? […] Zo zetten we ons verder in om de transitie te maken van winstgedreven naar waardegedreven besluitvorming. In 2023 en de jaren daarop blijven we ons inzetten om de stem van toekomstige generaties te vertegenwoordigen.”

Vanuit dat perspectief hebben we de directie meerdere keren een spiegel voorgehouden in 2022. Nemen we het juiste besluit voor de toekomst? Voegen onze activiteiten waarde toe?

 

Een ‘future proof’ YoungBoard
De kans dat een veranderingsprogramma als Future Proof Governance mislukt is groot. Want het vergt moed van alle betrokkenen. Toch kunnen we vaststellen dat het installeren van een toekomstbestendige YoungBoard bij Port of Amsterdam gelukt is. De YoungBoard functioneert op een ‘future proof’ manier en de stem van de toekomst heeft een vaste plek gekregen in de besluitvorming van nu.

Port of Amsterdam heeft laten zien dat dat kan.
Ik hoop dat er nog vele organisaties volgen die de toekomst écht serieus nemen.

Lees hier het jaarverslag van Port of Amsterdam 2022

 


#toekomstbestendigebesluitvorming
#toekomstbestendig #besturen

Toekomstbestendig besturen, inspriatie, reflectie en goede verhalen delen

Door Mildred Hofkes, 24 april 2023

Binnenkort presenteert het Kabinet de aangescherpte klimaatplannen. Nederland haalt tot nu toe de gewenste 55 procent CO2 reductie in 2030 niet, en de aanvullende ingrepen moeten er voor zorgen dat de CO2-uitstoot de komende 7 jaar flink daalt met zo’n 22 megaton. Dat is nogal wat.

De bedoeling is ‘dat heldere normen er voor zorgen dat burgers, bedrijven en maatschappelijke organisaties weten wat van hen wordt verwacht de komende 7 jaar’.

Heldere normen
De bedoeling is ‘dat heldere normen er voor zorgen dat burgers, bedrijven en maatschappelijke organisaties weten wat van hen wordt verwacht de komende 7 jaar’. Volgens AFM-baas Laura van Geest ‘is het van belang dat ná de besluitvorming over additionele klimaatmaatregelen, ook blijvend aandacht wordt besteed aan de uitvoering en het borgen van de randvoorwaarden’.

Nog meer doelen, nog meer ongemak?
Ik denk alleen maar.. nog meer woorden, nog meer ‘hoog over’ plannen, nog meer ambities en nog meer aangescherpte doelen…maar gaan bedrijven en burgers nu werkelijk handelen? Het ongemak wordt alleen maar groter, als de praktijk van verduurzaming steeds meer achter blijft bij de doelen.

Inspiratie door daden
Persoonlijk krijg ik daarom meer energie van leiders en bestuurders die ‘het’ gewoon aan het doen zijn; toekomstbestendig besturen betekent dappere keuzes maken, met eerlijke verhalen over welke dilemma’s daarbij komen kijken.

Het geluk wil dat ons gesprek is opgenomen, zodat jullie het allemaal kunnen terugluisteren.

Goede verhalen delen
Het is belangrijk dat we juist díe verhalen en voorbeelden aan elkaar doorvertellen. Verhalen waarvan je direct voelt: dit is écht, dit is waarheid. Dit zijn de dilemma’s waar we het over moeten hebben. Zo’n gesprek had ik met Stijn Markusse,de oprichter van Boerschappen die boodschappen direct van de boer doorverkoopt aan de klant. ‘Voeding die voedt, vanuit een keten die deugt’. Het geluk wil dat ons gesprek is opgenomen, zodat jullie het allemaal kunnen terugluisteren.

Dilemma’s en inspiratie
In het gesprek tussen Stijn en mij komen vele dilemma’s voorbij; bijvoorbeeld hoe kom je aan genoeg klanten die willen bijdragen aan het goede, zodat de onderstroom groot genoeg is en je werkelijk impact maakt. Hoe werkt een coöperatief bedrijfsmodel? Hoe kun je boeren die geen kunstmest en chemie gebruiken voor hun gewassen, een eerlijke boterham laten verdienen? Hoe boks je op tegen het ‘marketing geweld’ van de grote jongens als jij de eerlijkste boodschap hebt? En hoe ga je als leider om met kwetsbaarheid en het échte verhaal, ook als dat niet alleen maar succesvol is?

Rust, ruimte & reflectie!
Als er één verhaal is waarvoor ik je de rust en ruimte gun de komende dagen om naar te luisteren, dan is het dit verhaal. Ik hoop dat je gaat luisteren.

Wedden dat je er inspiratie uithaalt en hoop door krijgt?

Veel luisterplezier!

Met zonnige meigroet,
Mildred Hofkes 
Oprichter NieuwBestuur & BHRM

De gelijkwaardige dialoog tussen YoungBoard en Current Board is Future Proof Governance NieuwBestuur

Geef jongeren/Youngboards een stem bij de besluitvorming en versnel daarmee de energietransitie. 

Haarlem, 19 april 2023

Binnenkort presenteert minister Rob Jetten de aangescherpte klimaatplannen voor het bedrijfsleven en overheid. Die zijn hard nodig want we liggen nog (lang) niet op koers om de nationale klimaatdoelen te halen voor 2030.

De generatietoets – In 2021 onderschreef het kabinet al dat het perspectief van jongeren structureel betrokken dient te worden bij beleidsvorming. Het kabinet beloofde een ‘generatietoets’ in te voeren bij de ontwikkeling van wet- en regelgeving.Middels het klimaatfonds heeft het kabinet 35 miljard euro ter beschikking om Nederland ‘koploper’ te laten zijn in de Europese energietransitie. De bewindslieden zetten daarbij in op stevige bindende maatwerkafspraken met de grootste bedrijven van Nederland. Om te borgen dat de baten van deze subsidie niet eenzijdig neerslaan bij één bepaalde (leeftijd)groep in de samenleving, wil het kabinet een generatietoets op nemen.

Maar niemand weet hoe? – De generatietoets is volgens de definitie die de overheid aanhoudt een ‘instrument dat, door het gebruik van bestaande kwantitatieve data en kwalitatieve informatie, in kaart brengt (in) welke (mate) beleid, wet- of regel- geving impact heeft op de leefomstandigheden van generaties in het heden en in de toekomst’.
En daar wringt nou net de schoen. Want niemand weet hóe deze belangrijke generatietoets uitgevoerd kan worden in de praktijk, laat staan dat deze kan worden vastgelegd binnen de ‘bindende maatwerkafspraken’ met de industrie. Het gevaar is dat een goed bedoeld instrument vervalt in een onuitvoerbaar en complexe brei van data en ‘afvinklijstjes’ en daarmee haar doel voorbij schiet.

Installeer YoungBoards binnen organisaties- Ik pleit daarom voor het installeren van een #Youngboard bij bedrijven die geld willen ophalen bij het #klimaatfonds. Een Youngboard is een groep jonge mensen uit de eigen organisatie, die dient als (morele) slijpsteen van het bestuur bij toekomstbestendige besluitvorming. Om te voorkomen dat de YoungBoard een ‘afvink’ exercitie gaat worden, moet deze groep getraind worden en gecertificeerd als toekomstbestendig/ future proof.
Een Future Proof Youngboard ververst zichzelf jaarlijks met nieuwe Future Leaders uit de organisatie. En die melden zich alleen aan als ze zien dat de Youngboard daadwerkelijk impact heeft op de besluitvorming.

Geen ‘future washing’-  Pas daarbij op voor ‘future washing’. Wij zien steeds vaker ‘next generation boards’ of ‘future boards’ verschijnen binnen organisaties. Een Youngboard heeft pas kans van slagen wanneer het huidige bestuur zelf meedoet. Dat betekent dat de bestuurders een ‘bestuurswende’ doormaken (door training) en zo leren écht open te staan voor het perspectief van jongeren. Alleen zo kan het bestuur het toekomstige perspectief daadwerkelijk meenemen in de besluitvorming.

Als een bestuur nog niet zo ver is, vervalt de organisatie vaak in oude patronen en droogt het jongerenperspectief snel op.
En dat is ‘eeuwig’ zonde, want dan zijn we weer terug bij af.

Meer leren over Youngboards & Future Proof Governance? Sluit je aan op 23 mei vanaf 15.00 uur in Haarlem voor de ‘Circle of Influence’ en leer meer over YoungBoards en het Future Proof Governance programma.

Alle organisaties met de ‘billen bloot’ – met nieuwe Europese wet- en regelgeving

Blog 14 maart 2023

Door: Mildred Hofkes, bestuursadviseur Future Proof Governance / CSRD-ESRS

Toekomstbestendig besturen is urgent. Het gaat in de kern om de levensvatbaarheid van de organisatie. Niet alleen door bij te dragen aan een leefbare wereld, maar ook om binnen die wereld relevant te blijven als organisatie. Relevant voor jonge mensen in een krappe arbeidsmarkt, relevant voor stakeholders zoals klanten, leveranciers en financiële partners en relevant voor een maatschappij in transitie. Nieuwe verplichte rapportage-regels vanuit Europa dwingen organisaties met de ‘billen bloot’ te gaan. “Greenwashing’  of ‘Future washing’  is er niet meer bij. Op 28 maart 2023 organiseren we vanuit NieuwBestuur een netwerk bijeenkomst over YoungBoards & Toekomstbestendig Besturen. Hierbij komen de nieuwe rapportage-regels ook aan bod. In onderstaand artikel beschrijft Mildred Hofkes welke impact dit gaat hebben ook op uw organisatie.

Transparant rapporteren- Toekomstbewust besturen is naast sturen op ook rapporteren over datgene wat er toe doet. Nieuwe Europese wetgeving (CSRD en ESRS) verplicht bedrijven om transparant te rapporteren over de impact die de organisatie heeft op klimaatverandering, sociaal beleid en transparant bestuur (ESG).  Voor grote beursgenoteerde bedrijven geldt dit al vanaf het boekjaar 2024, voor (grote) MKB bedrijven vanaf het boekjaar 2025.

Blik van binnen naar buiten- Het interessante aan deze nieuwe rapportage-regels is dat ze twee kanten op gelden, dus zowel ‘insight-out’ als ‘outside-in’.  Insight-out betekent dat bedrijven ‘van binnenuit’ inzichtelijk moeten gaan maken welke impact zij met hun bedrijfsvoering uitoefenen op mens en milieu. Dat betekent dat organisaties moeten gaan rapporteren over de interne bedrijfscultuur, hoe zij bijvoorbeeld zorgen voor een veilige en gelijkwaardig werkomgeving, maar ook hoe groot hun Co2 uitstoot is of waar hun grondstoffen vandaan komen. Binnen de nieuwe wet en regelgeving is met name de kwaliteit van de informatie belangrijk. Dus alleen melden dat je een veilige werkomgeving nastreeft, is niet (langer) voldoende. Hoe zorg je dan precies voor een veilige werkomgeving? Accountants zullen de niet-financiele data en informatie gaan controleren op volledigheid en betrouwbaarheid

Blik van buiten naar binnen- ‘Outside-in’ betekent dat organisaties de buitenwereld/stakeholders moeten gaan bevragen over de verwachting en behoeftes die zij hebben op het gebied van klimaatverandering, sociaal beleid en transparant bestuur. Dat betekent in de praktijk allereerst je stakeholders in kaart moet gaan brengen en vervolgens goed stakeholderonderzoek moet (laten) uitvoeren onder klanten, leveranciers, strategische partners, overheden, maatschappelijke organisaties, omwonenden, kennisinstituten etc om uit te vragen wat hun behoeftes zijn ten opzichte van de organisatie. Als je dit goed uitvoert, biedt een stakeholder materialiteitsonderzoek het bestuur veel relevante informatie over de materialiteit van de organisatie vanuit het perspectief van de externe stakeholders. Ook hierbij geldt, dat de accountant de externe data en informatie zal gaan controleren op volledigheid en betrouwbaarheid.

Voordeel: de dubbele blik op de organisatie – Deze nieuwe rapportage regels hebben voor- en nadelen voor organisaties. Een groot voordeel is dat de ‘dubbele materialiteitsanalyse’ de organisatie veel bruikbare sturingsinformatie oplevert over welke waarde zij toevoegen zowel intern als extern. Het vormt bovendien het fundament voor een goed duurzaamheid- en een sociaal inclusief beleid. Omdat de rapportageregels straks voor iedere organisatie geldt, wordt het voor de buitenwereld makkelijker om bedrijven met elkaar te vergelijken op het gebied van hun impact op duurzaamheid en sociaal beleid. “Greenwashing’ en Future washing’ oftewel je beter voordoen dan je bent, wordt voor organisaties steeds moeilijker. Organisaties zullen allemaal met de ‘billen bloot’ moeten.

Nadeel: door de bomen het bos niet meer zien- Het nadeel is dat veel bestuurders door de nieuwe rapportage regels de bomen het bos niet meer zien en de regie kwijtraken. Zij weten simpelweg niet waar te beginnen. Voor die bestuurders hebben wij het Future Proof Governance programma ontwikkeld. Dit programma ondersteunt organisaties met het verzamelen van relevante informatie die nodig is om meer inzicht te krijgen in de impact die de organisatie maakt, zowel intern (met de stem van de toekomst), als extern (de stemmen van buiten).

De stem van de toekomst- Een belangrijk onderdeel van het Future Proof Governance programma vormt de #YoungBoard. Een YoungBoard is een groep jonge medewerkers (Future Leaders van maximaal 35 jaar) die een slijpsteen vormen voor het bestuur bij toekomstbestendige besluitvorming. Zij dragen belangrijke duurzaamheid- en sociale rechtvaardigheidsthema’s aan die aansluiten bij de nieuwe wet- en regelgeving. Zo slaan bestuurders twee vliegen in 1 klap; ze betrekken hun jonge medewerkers bij toekomstbestendige besluitvorming en ze worden ‘future proof’ omdat ze belangrijke inzichten krijgen over de impact van hun organisatie op de binnen- en buitenwereld.

Oceans Haarlem- 28 maart 2023- Netwerkbijeenkomst YoungBoards en Toekomstbestendig Besturen

Wil je meer leren over YoungBoards en het Future Proof Governance programma?

Op 28 maart organiseren we weer een ‘Circle of Influence’ bij Oceans Haarlem, waarbij Current Leaders & Future Leaders met elkaar in dialoog gaan over de thema’s van toekomstbestendig besturen.

  • Kaarten voor de bijeenkomst op 28 maart 2023 kun je hier bestellen.

De Bestuurswende: van groei naar draagvlak

Met ons kennisplatform NieuwBestuur houden we ons sinds 2010 bezig met onderzoek naar toekomstbestendige bestuursmodellen. Wat is goed bestuur en waar herkennen we dat aan als maatschappij? Zeker de laatste tijd is die vraag zeer actueel. Bedrijven, medewerkers, investeerders maar ook maatschappelijke partijen vragen zich steeds vaker af wat houdt de ‘G” van Governance binnen de ESG-criteria nu precies in? Hoe worden bedrijven duurzaam en inclusief bestuurd en hoe komen toekomstbestendige besluiten tot stand?

Mijn ervaring is dat daar een openlijke ‘bestuurswende’ voor nodig is. Bij toekomstbestendig besturen gaat het om de sprong maken in denken van groei naar denken in draagvlak. En dat vraagt specifieke (nieuwe) vaardigheden van bestuurders en leiders. In dit artikel legt Mildred Hofkes, bestuursadviseur en oprichter van NieuwBestuur uit wat zij verstaat onder de ‘Bestuurswende’.

Wil je meer leren over toekomstbestendig besturen en de ‘bestuurswende’ , kom dan naar onze netwerkbijeenkomst over toekomstbestendig besturen op 31 januari 2023 vanaf 15.00 uur bij Oceans Haarlem. Koop hier je ticket!

Einde aan groei – het oude besturen is voorbij

De traditionele manier van besturen en besluitvormingsprocessen functioneren niet goed. Hoe actueel dat is geeft Kim Putters, voorzitter van de Sociaal Economische Raad (SER) begin januari 2023 aan in de Volkskrant; De plekken waar de traditionele macht wordt uitgeoefend, zijn aan verandering toe’ stelt Kim Putters. “Het maatschappelijke model dat zich richt op materiële groei loopt op zijn einde..’

Putters legt uit “Vroeger, als er iets geregeld moest worden, gingen de mensen die er toe deden vergaderen tot ze een ons wogen. Daar kwam dan wat uit, ze noemden het een akkoord, proostten erop en zeiden: we kunnen weer dóór! “Deze manier van besluitvorming werkt niet meer” stelt Kim Putters. ”De plekken waar de traditionele macht wordt uitgeoefend, het hele bestel zelfs, zijn aan verandering toe. We zitten aan het einde van een economisch en maatschappelijk model dat zich richt op materiele groei. Het zal duurzamer moeten. Gelijker. En we moeten heel anders gaan kijken naar organisaties en zeggenschap.”

 

Het begint allemaal bij draagvlak

Wat ik interessant vind aan de uitspraken van Kim Putters is dat hij zo duidelijk het einde van de ‘groeifocus’ benoemt in bestuurskamers. Ik voeg daar graag aan toe ‘van groei naar draagvlak’. Toekomstbestendig besturen draait in de kern om draagvlak creëren. Onder jonge mensen, zodat zij graag bij je komen werken. Onder belanghebbenden zoals milieuorganisaties en omwonenden, zodat zij geen rechtzaken beginnen tegen je, maar je juist publiekelijk ondersteunen, en door maatschappelijk draagvlak omdat je als organisatie de verbinding zoekt met de buitenwereld voor je ‘license to operate’.

 

Van groei naar draagvlak

Voor deze omslag is een andere manier van denken nodig in de bestuurskamer. Dat gaat niet zonder leercurve. Het mooiste is als bestuurders publiekelijk hun leercurve hierover delen, zodat de nieuwe inzichten over verduurzaming en inclusief besturen voor de buitenwereld betrouwbaar en geloofwaardig over komen.  Hoe dat werkt kon je goed zien eind vorig jaar bij premier Rutte. Rutte werd alom geprezen voor zijn excuus-toespraak voor het Nederlandse slavernij verleden. Wat daarbij vooral werd gewaardeerd is dat Rutte openlijk inzicht gaf in zijn persoonlijke leercurve.

De leercurve ‘ik had het mis’
Rutte zei “Ik dacht: de slavernij is een geschiedenis die ver achter ons ligt. Ik had het mis. Want eeuwen van onderdrukking en uitbuiting werken door in het hier en nu. In racistische stereotypen, in discriminerende patronen van uitsluiting, in sociale ongelijkheid. En om dat te doorbreken, moeten we ook het verleden open en eerlijk onder ogen zien.”
Rutte zegt in feite; ik zag het eerst zo, maar ik had het mis, want ik zag daarbij allerlei stemmen over het hoofd, waar ik niet naar geluisterd had, dat heb ik nu wel gedaan en nu zie ik het zo’

De Bestuurswende
In mijn werk als bestuursadviseur noem ik dat ‘de bestuurswende’. Het is een mooi proces als je ziet gebeuren dat bestuurders het inzicht krijgen dat hun perspectief niet het leidende perspectief is, maar dat er meer stemmen en inzichten van betekenis zijn.  Die bewustwording verloopt vaak langs 3 niveaus 1) het begint met bestuurders die open leren te staan voor stemmen van buitenaf, écht leren te luisteren naar andere perspectieven 2) vervolgens ook met die stemmen verbinding weten te maken (zodat er wederzijdse erkenning plaatsvindt) en 3) tot slot het vermogen tot zelfreflectie toepassen (‘ik had het mis’).

Informatiebijeenkomst over toekomstbestendig besturen  ‘Shoot for he Stars’ 31 januari 2023
Pas als je als bestuurder gaat inzien dat jouw kijk op zaken niet de norm is, en je daarvoor (openlijk) verantwoordelijk neemt, komt er ruimte voor anderen. Het resultaat is dat er besluiten tot stand komen met meer draagvlak bij grotere groepen. Dat noemen wij toekomstbestendig besturen!

Wil je meer leren over hoe je bestuurt vanuit draagvlak. kom op 31 januari 2023 naar onze netwerkbijeenkomst over toekomstbestendig besturen vanaf 15.00 uur bij Oceans in Haarlem. Koop hier je ticket 

#toekomstbestendig #besturen #leiderschap #bestuurswende

Podcast met Mildred Hofkes, oprichter NieuwBestuur over toekomstbestendig besturen

In podcast van 14 december van The Value Society gaat Judy Schnitger – Zwinkels in gesprek met Mildred Hofkes, bestuursadviseur Toekomstbestendig Besturen, eigenaar van Bureau Hofkes Stakeholder Research & Management (BHRM) en oprichter van NieuwBestuur, alsmede onderzoeker, schrijver en inspirator. Een heleboel tegelijk. Het is wel duidelijk dat ze niet in een hokje past. Een prachtig gesprek over de ‘G’, het ondergeschoven kindje van #ESG. Over complexe besluitvorming en over hoe dat toekomstbestendig kan. Over waarden als integriteit en moed. Over toekomstige leiders en hoe zij hun stem kunnen laten horen, een stem die ze, mede door de intense stille afgelopen twee jaar, is afgenomen. Een stem, die ertoe doet. Over hoop en mogelijkheden.

Nieuwsgierig?

Je vindt de podcast hier

Veel luisterplezier!