De topman zei ‘er moet iets gebeuren want onze prestaties blijven achter bij de concurrenten, en ‘wij willen winnen’. Wat hij daar precies mee bedoelde werd mij duidelijk toen hij zei: ‘Het is een aandeelhoudersbesluit en de aandeelhouders zijn de baas van de onderneming’. Pardon? Ik dacht altijd dat de Raad van Bestuur / de directie de eindbeslissingen nam over de onderneming en dat de medewerkers, stakeholders en overige belanghebbenden, ownership hebben. De rol van aandeelhouders is het verstrekken van kapitaal in ruil voor rendement. In het huidige governance-model hebben aandeelhouders echter tot in het oneindige recht op financieel rendement uit de organisatie, en daar zit wat mij betreft de grote weeffout.

Op de website van Unilever lees ik; ‘Wij zijn een bedrijf van merken en mensen met een duidelijk doel: duurzaam leven heel gewoon maken’. Je zou denken dat juist een duurzaam en sociaal inclusief merk als Ben & Jerry’s perfect past bij deze missie van ‘wij’.

Het ijsmerk Ben en Jerry’s wordt dan ook vaak naar voren geschoven als best practice van een succesvol duurzaam en sociaal merk. Zo lees ik op hun website dat al sinds de oprichting in1978, Ben & Jerry’s toegewijd is aan een duurzame manier van ondernemen met gedeelde welvaart en met respect voor aarde en milieu. Zo worden er alleen FairTrade-ingrediënten gebruikt. De Chocolade Fudge Brownie wordt gemaakt door een bakkerij die iedereen een eerlijke kans op een baan gunt, ongeacht achtergrond of werkervaring. Daarnaast staat Ben & Jerry’s ook op de bres voor gelijkheid zoals het homohuwelijk en brengt het de democratie dichter bij jongeren met onder meer het project ‘Ieder MBO een StemBuro’.

Maar dat is nog niet alles, naast zorgen voor mensen, wil het merk ook zorgen voor dieren. Zo heeft Ben & Jerry’s het programma Caring Dairy opgezet met een groep gelijkgestemde melkveehouders, om de behoeften van koeien en de aarde beter in balans te brengen met de menselijke behoefte aan melk. Kijk, dan ben je je aantoonbaar aan het richten op het werkelijk verbeteren van de wereld voor mens en dier. En het mooie is, de Ben & Jerry’s-fabriek staat gewoon in Hellendoorn.

Waarom past dan juist dit mooie duurzame merk niet meer in ‘de toekomststrategie’ van Unilever? Ziet Unilever dan duurzaamheid = economie niet? Duurzaamheid gaat over de ‘schoonste’ en ‘eerlijkste’ zijn, en laat dat nou net één van de krachtigste drivers zijn onder toekomstbestendige merken en businessmodellen.

Het probleem met duurzaamheid is dat het vraagt om een redesign van de governance/besluitvorming binnen organisaties. Want als je doet wat je deed, namelijk geld aan de organisatie onttrekken door ieder kwartaal aandeelhouders financieel rendement te beloven, dan krijg je wat je kreeg. Toekomstbestendig leiderschap mislukt dan heimelijk en greenwashing en reputatieschade liggen op de loer.

Tja, misschien zijn de toppers uit je oude bedrijf, niet meer de toppers in je nieuwe bedrijf.

Ik kijk graag naar bestuurders die uitblinken in morele ambitie en hun talenten inzetten om schone en eerlijke bedrijven te ontwikkelen. Bestuurders die weten dat de beste tijd om een boom te planten lang geleden is, maar de één na beste tijd vandaag is. En dat het even duurt voordat een boom haar knoppen geeft, maar als ze dan in bloei staat zijn haar vruchten oneindig en verrukkelijk gerijpt. En de stam van de boom is sterk en biedt een heerlijke schaduw om even in uit te rusten. Dat is wat anders dan de boom voortijdig kappen en de planken verkopen voor financieel rendement. Zo laat je alle levensenergie uit een organisatie wegvloeien naar de aandeelhouders. En waarom?

De ceo van Unilever Hein Schumacher sprak in Buitenhof over het belang van een goed ‘vestigingsklimaat’ in Nederland. Even daarvoor had Henri Bontebal, fractieleider van het CDA, nog een pleidooi gehouden voor meer moraliteit in het bestuur binnen onze democratie. Een pleidooi voor een waardegedreven samenleving, waar zorg voor mens dier en planeet centraal staan.

Ik geloof niet dat beiden heren het over hetzelfde hadden.