De energietransitie wordt wreed en het wordt ploeteren!

Luister hier naar de Podcast de Bestuurswende  #4 Met Kees Vendrik voorzitter Nationaal Klimaat Platform

Hoe gaan we met het veranderende klimaat om? En wat betekent dit voor onze economie, onze samenleving en voor onze parlementaire democratie?

Deze week publiceerde het KNMI de mogelijke klimaatscenario’s voor het toekomstige klimaat binnen Nederland. De klimaatscenario’s zijn een vertaling van de wereldwijde klimaatprojecties van het IPCC (Het klimaatpanel van de Verenigde Naties) naar de Nederlandse realiteit. Volgens het KNMI worden de Nederlandse zomers droger en de winters natter. En dit is nog maar het begin van wat ons te wachten staat zo waarschuwt het KNMI. Als we de wereldwijde opwarming van de aarde niet onder controle krijgen, door het fors naar beneden brengen van de CO2 uitstoot, krijgen we rond 2100 in Nederland te maken met extreem droge zomers en een zeespiegelstijging tussen de 1 en de 2,5 meter.

Het beest in de bek kijken
Wat staat ons te wachten en hoe kunnen we ons erop voor bereiden? En welke rol speelt toekomstbestendig leiderschap daarbij? Ik besprak het met Kees Vendrik in onze podcastreeks ‘De Bestuurswende’, waarin ik het eerlijke gesprek aanga met bestuurders aan de keukentafel van het vegan restaurant Mama Gaia in Haarlem. Kees Vendrik is politicus en econoom, en op dit moment voorzitter van het Nederlands Klimaat Platform, dat de energietransitie aanjaagt met als doel om zo snel mogelijk van Nederland een CO2 neutraal land te maken. Ik sprak met hem over de politieke dilemma’s en de bestuurlijke besluitvorming rondom het versnellen van de energietransitie.

Het wordt wreed en het wordt ploeteren
In ons interessante gesprek zoeken we samen naar taal en woorden om te duiden wat we moeten doen. Al snel wordt het me duidelijk; het wordt wreed en het wordt ploeteren. Voor ons allemaal. Want een dergelijke impactvolle transitie inzetten zonder slag of stoot gaat niet. Ik heb veel geleerd van het verhelderende gesprek met Kees Vendrik. Door zijn jarenlange ervaring binnen de politiek en binnen de financiële sector biedt hij een genuanceerde blik op de toekomst van Nederland. Dit gesprek lijkt me bovendien verplichte kost voor iedere stemgerechtigde, die voor de verkiezingen van 22 november wil begrijpen hoe de achterkant van onze parlementaire democratie functioneert onder toenemende druk.

Een heldere kijk op de energietransitie door de jaren heen
Kees kijkt met mij terug naar zijn tijd als Tweede Kamerlid (van 1998 – 2010) en daarbij naar de achterkant van de besluitvorming rond de bankencrisis van 2008 toen het Kabinet noodgedwongen ‘illegaal’ een aantal financiële miljardeninjecties in bankbalansen moest doen met publiek geld. We kijken ook naar zijn tijd als Eerste Kamerlid (“een matig functionerend orgaan”, naar zijn tijd bij de Rekenkamer (“de kern van onze parlementaire democratie ligt bij het budgetrecht en de juiste bestedingen zoals opgeschreven in de miljoenennota”). Maar Vendrik is ook hoofdeconoom geweest van Triodos Bank. In het gesprek biedt hij ons door zijn ervaringen een brede en heldere blik op onze economie in transitie.

Mildheid naar de fossiele industrie
Zo stelt hij dat we met enige mildheid moeten leren kijken naar de grote fossiele CO2 uitstoters. Want zo stelt Vendrik “de transitie is een wreed avontuur, omdat we pijn gaan veroorzaken in sectoren die niet meer mee kunnen in een duurzame toekomst, we gaan echt afscheid nemen van bepaalde processen en bepaalde gewoontes. Daar zit kapitaal, daar zit werkgeverschap, het is niet zomaar even ‘de vervuiler betaalt’ daar komt een hele wereld achter vandaan… “

Politieke urgentie
We bespreken ook wat de consequenties zijn van gebrek aan politieke urgentie en waarom de Eerste Kamer nauwelijks toegevoegde waarde heeft bij het versnellen van de energietransitie. Of waarom de Rekenkamer nu niet goed toegerust is om te controleren of ons belastinggeld ook daadwerkelijk aan ‘het goede’ wordt besteed. Ons persoonlijke gesprek komt wellicht iets wat traag op gang en is in het begin zeer feitelijk, maar dat is allemaal nodig om later te kunnen versnellen naar een hoopvol en inhoudelijk sterk slotakkoord. Dus luister vooral het gehele gesprek uit!

Veel luisterplezier!